Dr. Suman Bhattarai
(Kisan Polytechnic institute)
Chapakot, Syanja
गोबर परीक्षण गर्दा विभिन्न परजीबीका अन्डाहरु पहिचान
1 . फित्ते जुका का अन्डाहरु / Tapeworm Eggs / Cestode Eggs
2.
चेप्टे जुका का अन्डाहरु / Flatworm Eggs / नाम्ले जुका / Trematode Eggs
Fasciola Paraamphistomum
3. गोलो जुका का अन्डाहरु / Roundworm Eggs/ Nematode
Toxocara Haemonchus
Trichuris Nematodirus
गोबर परीक्षण गर्दा विभिन्न परजीबीका अन्डाहरु पहिचान 2024/2080: Understanding the Impact of Internal Parasites on Animal Health
कीटाणुहरूले जन्तुहरूमा विभिन्न प्रकारका प्रभाव गर्छन्। यी प्रभावहरूमध्ये केहि मुख्य छन्:
1. जडान रोग (Malnutrition): यी कीटाणुहरूले जन्तुहरूको पाचन प्रक्रिया रोक्ने कारणले खुद्रा, तापु, र फ्लुका जस्ता कीटाणुहरूले जन्तुहरूले पोषण शोध्नमा समस्या गर्छन्।
2. गतिशीलता गुमाउँदो रोगहरू (Lethargy and Weakness): यी कीटाणुहरूले जन्तुहरूको खौप बढाउँछ र उनीहरूलाई गतिशीलता र कमजोरी लाग्छ।
3. रक्त गर्भाशयको इन्फेक्सन (Blood Stomach Infections): तापुहरूले जन्तुहरूको रक्त गर्भाशयमा प्रवेश गरेर इन्फेक्सन पैदा गर्दछ, जसले रक्तपेशी, रक्तदाब बढाउँछ, र अन्य समस्याहरू उत्पन्न हुन्छन्।
4. जीवनकै उत्कृष्ट अवस्थामा असर (Impact on Overall Health): खुद्रा, तापु, र फ्लुका जस्ता कीटाणुहरूले जन्तुहरूको सामान्य शारीरिक र मानसिक अवस्थामा पर्याप्त पोषण पुर्याउँदैन र उनीहरूले सामान्य जीवनमा समस्याहरू भोग्न सक्छन्।
5. जन्तुहरूमा विकारहरूको रूपमा परिणाम: यी कीटाणुहरूले जन्तुहरूको शरीरमा असर गर्दा विभिन्न विकारहरू उत्पन्न हुन सक्छ, जसमा श्वास-प्रणाली, न्यूरोलोजिकल समस्याहरू, र अन्य जीवनका विभिन्न क्षेत्रमा समस्याहरू शामिल हुन सक्छ।
6. अस्तित्वभएको अंगाङ्ग अपठ्यारा गर्नु (Damage to Vital Organs): तापुहरूले जन्तुहरूको अस्तित्वभएको अंगाङ्गहरूमा अपठ्यारा गर्दा, जीवनका महत्त्वपूर्ण अंगहरूलाई पनि प्रभावित गर्न सक्छ।
7.ग्रस्ती र प्रजननमा समस्या (Reproductive and Fertility Issues): केहि प्रकारका कीटाणुहरूले जन्तुहरूको गर्भाशय र प्रजनन सिस्टममा पनि प्रभाव गर्दछ, जसले ग्रस्ती र प्रजननमा समस्या उत्पन्न गर्न सक्छ।
यी हुन् केहि प्रमुख प्रभावहरू, तर यसले जन्तुहरूमा अन्य रूपमा पनि अनेक समस्याहरू पैदा गर्न सक्छ।
गोबर परीक्षण गरेकोमा अनुसन्धान गरेका डा. सुमन भट्टराईले बताएका अनुसार, पशुहरूमा पाइने विभिन्न परजीबीहरुले पशुको शारीरिक स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव गर्दछन्। यो अध्ययनले बताएको छ कि गोबरमा पाइने फित्ते जुका, चेप्टे जुका, र गोलो जुका जस्ता अन्डाहरुले पशुहरूको स्वास्थ्यमा समस्या परेख्छन्।
फित्ते जुका का अन्डाहरु / Tapeworm Eggs / Cestode Eggs
फित्ते जुका का अन्डाहरु पशुको आधारित भोजनमा बसेर बढाइ हुने गरेका छन्। यी जुकाहरुले पशुको शरीरमा ठाउँ बनाएर बढाइ हुने गरेका छन्, जसले खाद्यसंग बढाइ हुने गरेको छ र यसले पशुमा अस्वस्थता र रोगहरु उत्पन्न गर्दछ। यो जुका पशुको शरीरमा सम्बोधित हुने गरेको छ र यसले पशुमा भारी खोइ र आपत्कालिन मौतको कारण हुन सक्छ।
Praziquantel:
- Ruminants: 5-10 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Droncit, Cestex, Drontal, etc.
Niclosamide:
- Ruminants: 50-100 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 50-100 mg/kg orally
Trade names: Yomesan, Niclocide, etc.
Albendazole:
- Ruminants: 7.5 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 10 mg/kg orally
Trade names: Albex, Valbazen, Alben, etc.
Pyrantel Pamoate:
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Nemex, Strongid, etc.
Epsiprantel:
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Cestex
चेप्टे जुका का अन्डाहरु / Flatworm Eggs / नाम्ले जुका / Trematode Eggs
चेप्टे जुका का अन्डाहरु गोबरमा पाइन्छ र यीमा फास्कोला र पैराएम्फिस्टोमम जस्ता परजीबीहरु शामिल हुन्छन्। यीले पशुहरूमा अस्वस्थता र रोगहरुको कारण बढाइ हुन सक्छ। यी जुकाहरुले पशुको पाचन तन्त्रमा प्रभाव गर्दा पशुले आफ्नो आहार स्वार्गीकरण गर्नमा समस्या हुन्छ र यसले पशुमा कमजोरी र दुर्बलता उत्पन्न गर्दछ।
Clorsulon:
- Ruminants: 10 mg/kg orally
- Dogs/Cats: Not commonly used
Trade names: Curatrem, Curatrem Vet, etc.
Albendazole:
- Ruminants: 7.5 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 10 mg/kg orally
Trade names: Albex, Valbazen, Alben, etc.
Tetramisole:
- Ruminants: 15-20 mg/kg orally
- Dogs/Cats: Not commonly used
Trade names: Tetramisol, Tramisol, etc.
Praziquantel (sometimes used for certain trematode infections):
- Ruminants: 5-10 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Droncit, Cestex, Drontal, etc.
Triclabendazole (particularly effective against liver flukes):
- Ruminants: 10 mg/kg orally
- Dogs/Cats: Not commonly used
Trade names: Fasinex, Egaten, etc.
गोलो जुका का अन्डाहरु / Roundworm Eggs/ Nematode
गोलो जुका का अन्डाहरुले पशुको आधारित भोजनले बढाइ हुने गरेको छ। यी जुकाहरुले ब्रेनको तालमा बसेर विकसित हुन सक्छ र यसले पशुको स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव गर्दछ। आस्कारिस, स्ट्रोञजाइल, टोक्सोकारा, हेमोन्कस, ट्राइकुरिस, नेमाटोडाइरस जस्ता जुकाहरुले गोलो जुका का अन्डाहरुमा परेखी पशुहरूमा विभिन्न समस्याहरु उत्पन्न गर्दछन्। यी जुकाहरु बाघिन्दो, दस्त, ओट्टिस, गोलाबारी, र दुस्रो स्थानीय समस्याहरुमा कारण हुन सक्छ।
यदि पशुहरूमा यी परजीबीहरुको पहिचान र उपचार नगरिएको छ भने, यीले पशुहरूको शारीरिक स्वास्थ्यमा नुकसान पहिचान गराउँछन्। पशुहरूमा यी परजीबीहरुको प्रचुरताले पशुको पोषण लबले हुने गरेको छ र यसले पशुको शारीरिक ऊर्जा कमजोरी, बाबुन्दरी, गायको ओट्टिस, र अन्य बिषाणुमुक्त रोगहरुमा समस्या पैदा गर्दछ।
गोबर परीक्षणमा गरेको डा. सुमन भट्टराईको अनुसन्धानले पशुहरूमा पाइने परजीबीका अन्डाहरुको सही पहिचान र त्यसको उपचारले नेपाली पशुपालनमा बेहोरी गरेको छ। गोबरमा यी परजीबीहरुको पहिचान गरी पशुपालनमा उच्च पर्सन्टेज र उत्तीर्णता गरेका पशुहरूको स्वास्थ्य र उत्तानलाई बढाइ दिनुमा मद्दत पनि प्रदान गरेको छ।
Ivermectin:
- Ruminants: 200-400 mcg/kg orally or subcutaneously
- Dogs/Cats: 0.2-0.4 mg/kg orally or subcutaneously
Trade names: Ivomec, Mectizan, Heartgard, etc.
Levamisole:
- Ruminants: 7.5 mg/kg orally or subcutaneously
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Nilverm, Tramisol, Levasol, etc.
Benzimidazoles (e.g., Albendazole):
- Ruminants: 7.5 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 10 mg/kg orally
Trade names: Albex, Valbazen, Alben, etc.
Pyrantel Pamoate:
- Dogs/Cats: 5-10 mg/kg orally
Trade names: Nemex, Strongid, etc.
Fenbendazole:
- Ruminants: 5-10 mg/kg orally
- Dogs/Cats: 50 mg/kg orally for 3 consecutive days
Trade names: Panacur, Safe-Guard, etc.
उपर्युक्त सबै विवरणले देखाएको छ कि गोबर परीक्षणले पशुपालन तथा कृषि समृद्धि गराउँछ र पशुहरूको स्वास्थ्य र उत्तानमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।
गोबर परीक्षण
For nematode infections:
- Levamisole
- Albendazole
- Ivermectin
- Fenbendazole
For trematode infections:
- Clorsulon
- Albendazole
- Tetramisole
- Praziquantel (for specific trematodes)
For cestode (tapeworm) infections:
- Praziquantel
- Niclosamide
- Albendazole